Jaren geleden was ik op vakantie in Schotland en kon ik ’s avonds uren kijken naar een enorme berg die vanuit het water oprees. De ene dag een helder groen gezicht met kleine schaduwplekjes van de wolken, de andere dag een woeste en onherbergzame aanblik. Al eeuwenlang staat die berg daar uit te kijken over het landschap.
Ik zie elke keer nieuwe dingen en er lopen allerlei wegen over die berg, zoals oude militaire wandelroutes. Daarover zou ik verhalen kunnen schrijven. Welk verhaal zit er achter al die dingen om ons heen en achter mensen die wij kennen? Het essay van Benjamin Walter getiteld ‘De verhalenverteller’ (1936) gaat over het beroep van verhalenverteller dat in onze tijd verloren is gegaan.
De verhalenverteller
Het essay van Benjamin Walter is verrassend actueel. Volgens Benjamin delen wij in de huidige maatschappij geen ervaringen meer en daarom is het beroep van de verhalenverteller verdwenen. Er komt zoveel informatie op ons af en de informatie komt zo snel, dat wij niet meer in staat zijn om op een juiste manier na te denken over onze ervaringen. Allerlei nieuwe media leiden tot een gebrek aan communicatie. Hoe kan dat?
Nieuwe massamedia
Toen Benjamin zijn essay schreef in de eerste helft van de 20e eeuw, waren nieuwe massamedia zoals film en fotografie in ontwikkeling, waardoor de communicatie sterk veranderde. Als voorbeeld noemt Benjamin hoe de dood deel was van het leven. Wanneer iemand stierf, kwamen mensen bij elkaar om te praten over iemands leven. Informatie verspreidde zich vooral mond tot mond en lokaal. Door de nieuwe media wordt veel informatie verspreid, maar dat is iets anders dan een verhaal.
De betekenis van een verhaal
Door de nieuwe media is het leven sneller en technischer geworden: informatie gaat niet over betekenis geven aan iets, daar zit het verschil. Wanneer een verhalenverteller zijn verhaal brengt, zorgt hij ervoor dat het publiek het verhaal weet te integreren met haar eigen ervaring. Dat geeft betekenis. En daarom is Benjamins essay nog steeds actueel. Tegenwoordig is de snelheid waarmee wij toegang hebben tot informatie immers alleen maar toegenomen evenals de overvloed aan informatie.
Wijsheid verhalen
Benjamin noemt meerdere verschillen tussen informatie en een verhaal. Informatie brengt geen wijsheid, maar wordt gebruikt voor onmiddellijke noodzaak. Informatie is alleen relevant in real time, terwijl een verhaal tijdloos is en daarom tijd kan overstijgen. Informatie is objectief, terwijl een verhaal geïnterpreteerd wordt door de lezer die iets uit dat verhaal meeneemt en zich eigen maakt. Mensen zijn volgens Benjamin op zoek naar ervaringen, niet naar informatie.
Schrijven is luisteren
Het motto van Spinnenweb teksten is ‘Druppels vangen aandacht’ waarmee ik wil aangeven dat het om de juiste tekst gaat, dus om het juiste verhaal in de juiste context. Daarom herken ik mij in het essay van Benjamin.