Marjan Slob schrijft in De lege hemel (2020) over eenzaamheid in allerlei kleuren: filosofie, muziek, literatuur en kunst komen allemaal aan bod. Zij is geen hulpverlener maar haar analyse geeft een belangrijk handvat om met eenzaamheid om te kunnen gaan.
Cijfers
Allereerst plaatst zij kanttekeningen bij de verschillende onderzoeken en cijfers naar mensen die eenzaam zijn. Zie ook mijn blog Elk mens staat voor een verhaal. Slob wijst daarbij op het gevaar om eenzaamheid een ziekte te noemen waardoor de farmaceutische industrie vervolgens op zoek gaat naar het pilletje om eenzaamheid te bestrijden. Dat is niet de manier om met eenzaamheid om te gaan aldus Slob.
Eenzaamheid is menselijk
Eenzaamheid is een gevoel. Stel dat ik een dierbaar iemand verlies, dan mis ik degene en kan ik mij eenzaam voelen. Het ervaren van eenzaamheid is specifiek voor mensen omdat zij betekenis geven aan contacten en nadenken over hun gevoelens. Eenzaamheid ervaren maakt ons soort als mens uniek volgens Slob.
Taal en emoties
Het tegenovergestelde van eenzaamheid is je verbonden voelen en dat ervaar je in contacten met mensen die jou begrijpen. Gedeelde ervaringen horen vaak tot de meest feestelijke van het leven. Slob gaat met name in op het filosofische werk van Daniel Dennett (1942- ) over bewustzijn en taal. Woorden maken het mogelijk om anderen te begrijpen maar ook om jezelf uit te drukken. Wie je bent komt tot uiting in contact met andere mensen. Bij de een laat je meer persoonlijke emoties zien dan bij de ander. Slob plaatst dit proces in de coulissen achter het toneel. Daar heb je als het ware een innerlijke bufferzone waarin je bepaalt wat je wilt laten zien en wat je voor jezelf houdt. Zij gebruikt hiervoor de metafoor van maskers waarmee wij het leven benaderen.
Vermommingen
Haar metafoor van maskers herinnert mij aan een kleurrijk dwaas-wijs boek Waar ben je? van Toon Hermans. Hij tekent en schrijft over de vele vermommingen in ons leven. Over hoe wij het samenleven zijn kwijtgeraakt. Over het alleen gevoel. Wij herkennen de mens niet meer in elkaar omdat wij die verborgen houden. Laten we blijven hopen, daarmee eindigt Toon Hermans zijn verhaal. Uit Slobs boek haal ik vooral hoe belangrijk het is om te oefenen in sociale vaardigheden, waarin je leert om jezelf te laten zien. Dat laten zien maakt je kwetsbaar voor reacties van anderen, maar zonder die reacties is het onmogelijk om eenzaamheid te doorbreken.
Kwetsbare verbindingen
Het belangrijke handvat uit Slobs analyse gaat dus over de potentiële kracht van eenzaamheid. Het delen van jouw gevoel en het praten over eenzaamheid maakt een waardevolle verbinding met anderen mogelijk. Dit noemt Slob de gastvrije kant van eenzaamheid. Het lijkt een open deur maar dat is het niet. Slobs uitleg over maskers en bufferzone maken duidelijk dat het niet allemaal vanzelf gaat of eenvoudig is.
Wil je meer weten of in gesprek gaan over omgaan met eenzaamheid? Neem dan contact op!