Friedrich Nietzsche is een veelzijdig filosoof. Een van zijn thema’s in de Genealogie van de moraal (1887) is het nihilisme. Dit onderwerp is nog steeds actueel en mijn eerste Nietzsche blog gaat hierover. Een andere reden waarom ik voor Nietzsche kies, is zijn stijl. Deze is meeslepend, zijn verhaal is beeldend met als doel de lezer te boeien en te overtuigen van zijn gelijk. Daarover zal ik in een ander blog schrijven.
Nihilisme
Het nihilisme is een belangrijk thema voor Nietzsche: hij beschouwt zichzelf als een dokter van de cultuur en die “moderne” cultuur van de 19e eeuw is ernstig ziek vindt Nietzsche, omdat het fundament voor de moraal vervallen is. Het Latijnse woord nihil betekent letterlijk niets. Het besef dat morele waarden niet absoluut geldig zijn, betekent volgens Nietzsche dat wij geen betekenis kunnen geven aan het leven. Het wetenschappelijk denken baseert zich op argumenten en de rede, er is geen ruimte voor God en geen basis meer voor de moraal. Deze manier van denken leidt tot atheïsme en fatalisme en dat betekent een gevaar voor onze samenleving. Hoe kun je dat probleem oplossen?
Het nihilisme overwinnen
Nietzsche is op zoek naar een nieuwe moraal passend bij de moderne cultuur. Deze nieuwe moraal kan volgens hem alleen ontwikkeld worden, wanneer wij op wetenschappelijke wijze de heersende moraal bekritiseren en deze ter discussie stellen. Vanuit die achtergrond schreef Nietzsche in 1887 de Genealogie van de moraal, een strijdschrift tegen de christelijke moraal. Genealogisch onderzoek is beschrijvend historisch onderzoek naar de oorsprong van iets. Letterlijk betekent genealogie ‘stamboomonderzoek’ en Nietzsche begint zijn genealogisch onderzoek elke keer met een beschrijving van de betekenis van een begrip. Hij wil met de genealogische methode de echte geschiedenis van de moraal onthullen en normatieve kritiek geven. De Genealogie moet de vooroordelen ontmaskeren door kritiek te geven op de waarde van de waarden. Nietzsche toont met zijn onderzoek aan dat er geen aaneengesloten keten van waarden is waarbij de huidige betekenis gekoppeld is aan de oorspronkelijke betekenis. De waarheid is subjectief en hij ziet mogelijkheden voor de mens om zijn eigen waarden te scheppen.
Zingeving
Nietzsche beschrijft een aantal waarden die hij belangrijk vindt of verafschuwt. Door zijn teksten te lezen, denk ik na over mijn waarden en mijn zingeving. Hoe kan ik betekenis geven aan mijn leven? Het leven bestaat uit verschillende ervaringen: sommige zijn leuk en verrassend, andere zijn verdrietig en onbegrijpelijk. Er is geen vaststaand doel en wij kunnen niet alles beïnvloeden. Wij kunnen volgens mij wel vanuit onze waarden richting geven aan hoe wij omgaan met onze ervaringen. Er is geen kant-en-klaar recept voor hoe wij dat moeten doen. Ik ervaar het leven zelf als een ontdekkingstocht.
Meer weten?
Mocht je meer willen weten over Nietzsche, je kunt mij vragen stellen over de Genealogie of je kunt zelf zijn boek lezen:
Friedrich Nietzsche, 2014. De Genealogie van de Moraal. Een strijdschrift. (Vertaling Thomas Graftdijk / Hans Driessen). Uitgeverij de Arbeiderspers, Utrecht, Amsterdam, Antwerpen. (Oorspronkelijk gepubliceerd in 1887).
Ik schrijf graag en wanneer je vragen op opmerkingen over mijn blog hebt, kun je mij altijd e-mailen.