Er is een relatie tussen eenzaamheid en verlegenheid: een eenzame persoon voelt zich verlegen en vindt dat het haar ontbreekt aan sociale vaardigheden zo blijkt uit onderzoek van de neurowetenschapper Cacioppo. Wanneer iemand zich minder eenzaam voelt, verandert het oordeel over sociale vaardigheden en dit doet vermoeden dat verlegenheid geen karaktertrek is die tot eenzaamheid leidt. Verlegenheid kan eenzaamheid over zichzelf afroepen en daarom was de workshop Over eenzaamheid een passend thema op de jaarlijkse bijeenkomst van de Vereniging voor Verlegen Mensen (VVM).
Hoe ga je in gesprek?
Het was een boeiende bijeenkomst met enthousiaste deelnemers en dat leverde interessante discussies op. Vooral over de vraag waarom het lastig is om in gesprek te gaan over eenzaamheid en hulp te vragen. Daar zijn verschillende redenen voor en deze zijn volgens mij vooral gebaseerd op ons mensbeeld in de huidige samenleving.
Mensbeeld
In onze cultuur ligt de nadruk op jezelf kunnen redden en op autonomie. Wij bepalen zelf ons leven en maken zelf onze keuzes. Daarom laat je anderen uit schaamte niet graag zien dat je hulp nodig hebt, daar val je anderen niet mee lastig. Annemarie Mol noemt dit ideaalbeeld de logica van het kiezen. Er is ook een alternatieve opvatting over autonomie: dit vraagt een groter vertrouwen op de medemens en een openstaan voor kritiek en hulp van andere mensen. Deze alternatieve vorm noemt Mol de logica van het zorgen en dat gaat over mensen die aan elkaar verbonden zijn. De logica van het zorgen gaat ook over mensen die kiezen, maar dat kiezen doen we niet alleen. We zijn mensen te midden van anderen en we hebben elkaar nodig en dat vraagt om een samenspel. Terug naar de vraag: hoe ga je in gesprek over eenzaamheid?
Jouw mensbeeld
Veel mensen vinden het onderwerp zelf lastig te bespreken: dat hangt samen met hun mensbeeld en met hun ideeën over mensen die eenzaam zijn. Movisie geeft een uitgebreid overzicht van mogelijke belemmerende gedachten daarbij zoals bijvoorbeeld Ik ben bang dat de ander mij bemoeizuchtig vindt of Ik heb geen tijd om het gesprek goed aan te gaan. Een belangrijke eerste stap om eenzaamheid te kunnen bespreken is dat je eenzaamheid erkent en dat je weet welke belemmerende gedachten jij zelf hebt. Ruimte voor het negatieve en zoeken naar een manier er iets van te maken. Mogelijk kun je deze gedachten omzetten in helpende gedachten zoals bijvoorbeeld Ik hoef het niet op te lossen of Erkenning van gevoel lucht op.
Een beeld zegt meer dan 1000 woorden
Recent onderzoek* onder oudere mensen en vrijwilligers over de rol van burgers bij het bestrijden van eenzaamheid ging over het belang van een vertrouwensband tussen vrijwilliger en oudere. Een geschikte methode daarvoor is de photovoice methode. Je vraagt deelnemers om foto’s te maken of voorwerpen mee te nemen over belangrijke momenten in hun leven of over activiteiten die ze graag zouden willen doen. Ook hier vertrek je vanuit het negatieve (eenzaamheid) en ga je op zoek naar veerkracht. Passend bij de persoon zoek je samen naar wat iemand nodig heeft zonder te oordelen.
Tot slot
Eenzaamheid is een veelkleurig onderwerp en blijft boeien. Het was mooi om deze workshop samen met Alice Brink, filosoof, vorm te geven. Vooral dank aan de vereniging voor Verlegen Mensen voor het enthousiasme waarmee zij met onze werkvormen aan de slag gingen en voor de openheid en gesprekken over Eenzaamheid.
Wil je meer weten of heb je interesse in een workshop Over eenzaamheid?
Neem vrijblijvend contact op.