Passende zorg vraagt om meer samenwerking en daarom zijn er in het Integrale Zorgakkoord (IZA) afspraken gemaakt tussen overheid en verschillende partijen: patiëntenverenigingen, verenigingen van zorgmedewerkers, ziekenhuizen, zorgaanbieders, zorgverzekeraars en gemeenten. Het advies Met de stroom mee (juni 2023) van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving gaat over wat nodig is om passende zorg te realiseren. Dit advies begint met een analyse van de problemen en geeft aansluitend concrete aanbevelingen. Ik vind het een goed advies en daarom geef ik de samenvatting hier weer met een paar persoonlijke aanvullingen.
Problemen in hoofdlijnen
Er zijn verschillende knelpunten in de zorg. Allereerst is de zorg onoverzichtelijk en ingewikkeld waardoor mensen de weg kwijtraken en goede zorg missen. Daarnaast moeten zorginkopers en zorgaanbieders met elkaar concurreren waardoor samenwerking moeilijk is. Een derde knelpunt betreft het gebrek aan solidariteit: mensen met een chronische ziekte en een lager inkomen dragen relatief veel bij aan de zorg. Tot slot komt het afwegen van verschillende waarden als toegankelijkheid, betaalbaarheid en kwaliteit moeilijk tot stand. Betaalbaarheid is te vaak het belangrijkste in de besluitvorming.
Concrete aanbevelingen
Het advies van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving bevat 3 aanbevelingen die noodzakelijk zijn om passende zorg te realiseren die toekomstbestendig is:
- Van concurrentie naar samenwerking.
- Van individuele naar gedeelde verantwoordelijkheid.
- Van gesloten naar open en lerend.
Het advies is in een heldere praatplaat samengevat. Hier wil ik vooral ingaan op de tweede aanbeveling: van individuele naar gedeelde verantwoordelijkheid.
Solidariteit
De afgelopen jaren is steeds vaker een beroep gedaan op individuele verantwoordelijkheid en dat heeft tot te veel ongewenste effecten geleid, aldus het advies. Voorbeelden hiervan zijn zorg mijden en ongewenst gebruik van zorgtoeslagen. Daarbij stapelen eigen bijdragen op vooral bij mensen met een kwetsbare gezondheid. Het gevolg is dat burgers die zorg nodig hebben, relatief veel geld bijdragen. De Raad adviseert daarom om een maximum in te stellen voor eigen betalingen door chronisch zieken. Andere aanbevelingen zijn om de premie te verlagen en de inkomensafhankelijke bijdrage van de zorgverzekeringswet te verhogen. Tot slot is het advies om de inzet van informele zorgverleners te stimuleren onder andere via een financiële vergoeding.
Met de stroom mee
Om passende zorg te realiseren vindt op dit moment overleg plaats over regioplannen die gebaseerd zijn op regiobeelden. Bij het lezen van die regiobeelden valt mij op dat ouderen op een negatieve manier in beeld komen namelijk als kostenpost. Daar heb ik moeite mee en daarom heb ik extra waardering voor de nadruk op solidariteit in het advies van de Raad. Het gaat over solidariteit voor mantelzorgers in de vorm van meer waardering en meer respijtzorg. Het advies gaat ook in op het potentieel jonge ouderen tussen de 65 en 75 jaar. Vanuit een positief beeld dat deze ouderen zich in kunnen zetten als vrijwilliger en daarvoor een vergoeding ontvangen.
Passende zorg vraagt om het borgen van solidariteit voor de toekomst en het omarmen van goede initiatieven die met de stroom mee kunnen bewegen! Laten we daar samen voor gaan.